Tôi được bạn bè giới thiệu nhiều phương pháp tránh thai sau sinh nhưng không biết loại nào hiệu quả. Nhờ bác sĩ tư vấn. (Lan, 25 tuổi, TP HCM)
Trả lời:
Que cấy Implanon được cho là có hiệu quả ngừa thai (tạm thời) cao nhất hiện nay. Que chứa nội tiết (etonogestrel) được cấy dưới da, tác dụng ba năm. Sau tháo que, hoạt động của cơ quan sinh sản sẽ nhanh chóng phục hồi và bạn có thể mang thai trở lại.
Khi sử dụng, chị em có thể gặp một số thay đổi kinh nguyệt như hành kinh kéo dài, ra huyết nhiều hoặc ít hơn, đôi khi xuất huyết giữa chu kỳ hoặc vô kinh. Một số tác dụng phụ khác là đau đầu, thay đổi tâm trạng. Các tác dụng phụ sẽ tự ổn định, thường hết sau vài tháng.
Ngoài ra, bạn có thể triệt sản (ngừa thai vĩnh viễn) nếu vợ chồng không có kế hoạch sinh thêm con. Triệt sản (thắt ống dẫn trứng hoặc ống dẫn tinh) hiệu quả cao, có thể thực hiện sau sinh hoặc trong khi mổ lấy thai.
Thực tế, hầu hết phương pháp như cấy que, đặt vòng, thuốc uống hàng ngày hoặc thuốc tiêm đều có hiệu quả ngừa thai cao.
Với phương pháp đặt vòng, vật này sẽ được đặt vào lòng tử cung và có tác dụng ngừa thai trong 10 năm, chi phí thấp và dễ sử dụng.
Còn với thuốc uống hàng ngày, nếu chỉ chứa progestin, có thể bắt đầu uống ngay sau sinh, bất kể bạn có nuôi con bằng sữa mẹ hay không. Nếu là thuốc ngừa thai phối hợp hai hormone estrogen và progestin, thời điểm bắt đầu sử dụng thuốc phụ thuộc bạn có nuôi con bằng sữa mẹ.
Tuy nhiên, thuốc ngừa thai phối hợp có liên quan nguy cơ đột quỵ và nhồi máu cơ tim, do đó phương pháp này không được khuyến khích cho phụ nữ trên 35 tuổi, có hút thuốc lá, bệnh tăng huyết áp, tiền căn đột quỵ, nhồi máu cơ tim hoặc thuyên tắc tĩnh mạch sâu, đau đầu migraine, ung thư vú hoặc tiền căn ung thư vú.
Ngừa thai dạng tiêm có tác dụng trong 3 tháng, nhưng khả năng gây loãng xương, bệnh tim mạch, do đó không sử dụng cho phụ nữ có nguy cơ bệnh lý này. Một số tác dụng phụ khác là kinh nguyệt không đều, đau đầu, tăng cân.
Các biện pháp như bao cao su sẽ có hiệu quả thấp hơn, phụ thuộc vào cách sử dụng đúng hay không. Ưu điểm là bên cạnh tác dụng ngừa thai, bao cao su có thể giúp phòng tránh bệnh lây truyền đường tình dục như lậu, clamydia, giang mai, HIV…
Một phương pháp ngừa thai khác là cho con bú vô kinh, dựa trên cơ chế không rụng trứng tự nhiên của cơ thể khi người phụ nữ cho con bú. Đây là cách tránh thai tự nhiên, không tốn kém, không có nguy cơ cho sức khỏe người mẹ cũng như tác dụng phụ.
Tuy nhiên, phương pháp này cần có yêu cầu khắt khe về tần suất và thời gian cho con bú. Bạn phải nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn, thời gian giữa 2 cữ bú sữa mẹ không dài quá 4 giờ vào ban ngày và 6 giờ vào buổi tối. Phương pháp này chỉ có hiệu quả trong 6 tháng đầu sau sinh, sau đó bạn cần áp dụng một biện pháp ngừa thai khác.
Một số phương pháp ngừa thai khác có thể áp dụng sau sinh nhưng hiệu quả ngừa thai rất thấp gồm tránh ngày phóng noãn, xuất tinh ngoài hoặc uống thuốc tránh thai khẩn cấp.
ThS. BS. Lê Võ Minh Hương
Phòng Công tác xã hội, Bệnh viện Từ Dũ